CNC Freze Tezgahında Kullanılan Çevrimler
CNC Freze tezgahında kullanılan çevrimler sayesinde programın daha kısa ve çabuk yazılması nedeniyle çok tercih edilir, bu yüzden üretimde her zaman çevrimler kullanılmıştır.
G16 Polar coordinat G16 – G81 x..y..r..z..f.. G81 Doğrusal nokta delik delme çevrimi G81 x….y…z…r…f… G82 Geçici bekleme zamanlı delik delme çevrimi G82 x….y…z…r…p…f… G83 Kademeli talaş kırarak delik delme çevrimi G83 x….y…z…r…Q…f… G84 Klavuz (diş) çekme çevrimi G84 x….y…z…r…f… X.x ekseni komut değeri, Yy ekseni komut değeri Zz ekseni komut değeri R güvenlik mesafesi P delik sonunda bekleme mili saniye Q: Gagalama(derin delikler için. mikron cinsinden ilerleme
G15 -G16 Polar coordinat G15 kapatır. G16 komutu açar. Açılı delik delme işlemlerinde kullanılır. örnek yazılım. G16 G81 x..y..r..z..f.. G15
Proğram O0001; G90G80G49G40; T1M6M3S2500; G0G90G56X0Y0; G43H1Z5; G16; G81X15Y0R5Z-8F300 M8; X15 Y45; Y90; Y135; Y180; Y225; Y270; Y315; G15; G0 Z200; G91G28X0Y0; M30;   Proğram.2 O0001; G90G80G49G40; T1M6M3S2500; G0G90G56X0Y0; G43H1Z5; G16; G81X15Y0R5Z-8F300 M8; G91 Y45; Y45; Y45; Y45; Y45; Y45; Y45; G15; G0 Z200; G91G28X0Y0; M30; Yukarıdaki örneklerde G90 ve G91 kodlarında polar koordinat (coordinat) çevrimi yazılmıştır. X malzemenin yarı çapı ( R ) Yise deliklerin aralarındaki açı değeridir. Yukarıdaki örnekte Y (açı) 45 derecedir. Bu değeri 360 / 8 =45 değeri çıkar. Yani delik sayısını 360′ a böldüğümüzde açıyı buluruz.Örneğin 50 çapına 7 adet delik delinecekse .Programa yarı çapı 25 yani X25 Y ise 360 / 7=51.429 Programda başlangıç ilk delik G16 G81 X25 Y51.429 olarak işleme başlanır 7.son delik ise Y 308,571olarak delikler delinir. Delik arası açıları 51,429.. Ayrıca G16 G81 X25 Y51.429 ilk delikten sonra G91 Y51,429 K6 tekrarı yazdığımızda 6 delik deler ve işlemi bitirir.Son olarak G15 kodu ile polar koordinatı kapatırız. Not : Burada karıştırılmaması gereken iş parçasının yarı çapı değil, deliklerin delineceği yarıçap alınır, iş parçasının yarı çapı 80 ise ama delikler 60 çapına delinecekse deliklerin bulunduğu çap alınır. Bütün animasyonları tekrar izlemek için mausunuza sağ tıklayın ve ‘ play ‘ tuşlayın
G83 kodu ile derin olan delikleri deleriz. Derin deliklerde talaş biriktiği için boşaltılması gerekir. Takım dönerken yukarı kaldırıldığında talaşıda dışarı atar. G83 koduna verilen bir komutla takım bir miktar deler ve biriken talaşı atmak için emniyet mesafesine çıkar ve tekrar delmeye devam eder böylelikle takım içerideki talaşı atar ve kırılmadan işlemi tamamlar. Q koduna verdiğimiz değerle bir miktar gider ve tekrar yukarı çıkar. Örneğin 20mm bir plaka delerken Q5 dediğimizde tezgah 5 mm deler ve talaşı atmak için emniyet mesafesine gelir ve tekrar delmeye devam eder. Bu işlemi (20/5=4) 4 defa tekrarlar ve delme işlemini bitirir Program da yazılışı şöyledir. . G83.X..Y..Z..Q..R..F.. G80 komutu ile iptal edilir.
Program yazılışı O0005; G90 G80 G40 G49; T1M6; G0 G90 G55 X20 Y-15; G43 H1 Z5 M3 S2500 M8; G83 X20 Y-15 Z-10R5 Q5 F300; X-10; X-30; X-20 Y20; X0 Y20; X30 Y20; G80G0Z200 G91X0Y0 M30;
G84 Klavuz çekme çevrimi
CNC işleme merkezlerinde klavuz ( diş) çekme işlemlerini G84 komutu ile uygularız. Belirtilen R (güvenlik) noktasına kesme ilerlemesi ile dönerek gider. İstenirse G98 komutu ile R noktasına daha hızlı gider. Diş çekmede F (ilerleme) değerini bulmak için F=SxHatve Örneğin: S200 ve hatve (adım) 1,5 ise F=300 olur. Diğer taraftan sabit diş çekme çevrimi (Rıgıt tappıng) de kullanabiliriz. Yüksek hızda ve hassas dişleride çekebiliriz G84 fonksiyonundan farkı diş boyu sonunda iş milinin durması ve sonra ters yönde dönmesidir. M29 ve devir( S ) verildikten sonra G95 komutu açılır. G94 komutu iptal eder. G95 ( ilerleme hızı = milimetre /devir ) Bu fonksiyonda S komutu ( iş mili devri ) verilmeli ve F kesme ilerlemesi diş hatvesi olarak girilmelidir.
Program yazılışı O0005; G0 G90 G80 G40 G49; T4M6 (M10 klavuz); G0 G90 G55 X45 Y25; G43 H4 Z5 M3 M8; M29 S500; G95 ; G84 X45 Y25 Z-10 R5 F1(hatve) ; X20; X0; X-30; X-40 Y-20 ; X-10 ; X10 X40 G94 ; G0 Z200 ; G91 G28 X0 Y0 ; M30 ;

CNC İŞLEME MERKEZLERİNDE PROGRAMLAMA

 

     M Fonksiyonları ( Yardımcı Fonksiyonlar ) :

 

İş milinin sağa veya sola doğru döndürülmesi veya durdurulması, takım değiştirilmesi, soğutma suyunun açılıp kapanması gibi işlemler M-FONKİSYONLARI vasıtasıyla yaptırılır.

M Fonksiyonu M adresi ve bunu takip eden iki ya da üç rakamlı bir sayıdan meydana gelir.

Her bir M kodunun yapacağı iş için tezgâh üretici firması tarafından verilen M-Fonksiyonları listesine bakılmalıdır.

M fonksiyonlarından bazılarının işlevleri aşağıda tanımlanmıştır

 

M0 : Program durdurma. Programın işlemesi durur. Mevcut kalıcı komutlar geçerlidir. Otomatik çalıştırma ( Cycle Start  ) tuşuna basıldığında program kaldığı yerden devam eder.

 

M1 : İsteğe bağlı program durdurma. M0 komutu gibidir. Operatör paneli üzerindeki OPTIONAL STOP düğmesi açık konumda ise program durur. Kapalı konumda ise komut yokmuş gibi devam eder. Bu komut daha ziyade her takımın işi bittiğinde ( düğme aktif konumda ise ) işleme kontrolü yapılabilir.

 

M2 : Program sonu – Programın sonuna konur  ve programın bittiğini belirtir. Ancak bu komut verildiğinde otomatik olarak program başa geçmez . Operatör programı başa almalıdır.

 

M3 : İş mili motorunu saat yönünde döndürür.

 

M4 :  İş mili motorunu saat yönünün tersine döndürür.

 

   M5 : İş mili motorunu durdurur.

 

M6 :  Takım değiştirme komutu.

               Kullanımı :                                           T1 M6 ……………..1 nolu takımı çağırır.

T2 M6 ……………..2 nolu takımı çağırır.

 

M8 : Soğutma suyunu açar.

 

M9 : Soğutma suyunu kapatır.

 

M13: İş milini M3 yönünde döndürürken soğutma suyunu açar.

 

 M14 : İş milini M4 yönünde döndürürken soğutma suyunu açar.

 

M30 : Program sonu. Programın sonuna konur ve M2 gibidir. Ancak program otomatik olarak başa geçer ve çalışmaya hazır durumda bekler.

 

M98 : Alt program çağırma komutudur. M98 P….; Buradaki P ile program numarası verilen alt program çağrılır.

 

M99 : Alt programın sonu. Alt programın sonuna yazılır ve programın bittiğini belirtir. Bu komuttan sonra M98 ile çağrılan ana programda bir alt bloğa dönülür.

 

              İŞLEME MERKEZİ M KODLARI ( ATC TİPİ )

 

M KODU	AÇIKLAMA	UYGULAMA
M0	PROGRAM DURDURMA
M1	İSTEĞE BAĞLI PROGRAM DURDURMA	TAKIM ARASI ÖLÇÜM
M2	PROGRAM SONU
M3	İŞ MİLİ SAAT İSTİKAMETİNİDE DÖNER
M4	İŞ MİLİ SAAT İSTİKAMETİNİN TERSİ DÖNER
M5	İŞ MİLİ STOP
M6	OTOMATİK TAKIM DEĞİŞTİRME
M7	HAVAYI AÇ
M8	SOUTMA SUYUNU AÇ
M9	SOUTMA SUYUNU KAPAT
M10	4. EKSENİ AÇ
M11	4. EKSENİ KAPAT
M13	M3+M8
M14	M4+M8
M19	İŞ MİLİ POZİSYONLU DURDUR
M29	KILAVUZ ÇEKME ( RIGIT TAPPING )	KILAVUZ TUTUCUSUZ
M30	PROGRAM SONU
M51	TAKIM İÇİ SU VERME
M62	TALAŞ KONVEYÖRÜ AÇ	OPSİYONEL
M63	TALAŞ KONVEYÖRÜ AÇ ( HELİSEL TİP )
M64	TALAŞ KONVEYÖRÜNÜ KAPAT
M70	AYNALAMA KAPALI
M71	X EKSENİ KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ AÇIK
M72	Y EKSENİ KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ AÇIK
M73	Z EKSENİ KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ AÇIK
M98	ALT PROGRAM ÇAĞIRMA
M99	ALT PROGRAM SONU

 

          İŞLEME MERKEZİ M KODLARI ( ŞEMŞİYE TİPİ )

 

M KODU	AÇIKLAMA	UYGULAMA
M0	PROGRAM DURDURMA
M1	İSTEĞE BAĞLI PROGRAM DURDURMA	TAKIM ARASI ÖLÇÜM
M2	PROGRAM SONU
M3	İŞ MİLİ SAAT İSTİKAMETİNİDE DÖNER
M4	İŞ MİLİ SAAT İSTİKAMETİNİN TERSİ DÖNER
M5	İŞ MİLİ STOP
M6	OTOMATİK TAKIM DEĞİŞTİRME
M7	TAKIM İÇİ SU VERME	OPSİYONEL
M8	SOUTMA SUYUNU AÇ
M9	SOUTMA SUYUNU KAPAT
M13	M3+M8
M14	M4+M8
M19	İŞ MİLİ POZİSYONLU DURDUR
M29	KILAVUZ ÇEKME ( RIGIT TAPPING )	KILAVUZ TUTUCUSUZ
M30	PROGRAM SONU
M40	4. EKSENİ KAPAT
M41	4. EKSENİ AÇ
M45	TALAŞ KONVEYÖRÜNÜ AÇ
M46	TALAŞ KONVEYÖRÜNÜ KAPAT
M61	X EKSEN KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ KAPALI
M62	Y EKSEN KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ KAPALI	OPSİYONEL
M64	4. EKSEN KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ KAPALI
M71	X EKSEN KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ AÇIK
M72	Y EKSEN KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ AÇIK
M74	4. EKSEN KARŞI AYNA GÖRÜNTÜSÜ AÇIK
M98	ALT PROGRAM ÇAĞIRMA
M99	ALT PROGRAM SONU

 

 

 

 

                İŞLEME MERKEZİ G KODLARI

 

G KODU	AÇIKLAMA
G0	BOŞTA HIZLI İLERLEME
G1	DORUSAL KESME HIZIYLA İLERLEME
G2	SAAT YÖNÜNDE DAİRESEL HAREKET
G3	SAAT YÖNÜNÜN TERSİNDE DAİRESEL HAREKET
G4	BEKLEME ZAMANI
G10	PROGRAMLANABİLİR BİLGİ GİRİŞİ VE DEĞİŞTİRME
G17	X-Y ÇALIŞMA YÜZEYİ SEÇİMİ
G18	X-Z ÇALIŞMA YÜZEYİ SEÇİMİ
G19	Y-Z ÇALIŞMA YÜZEYİ SEÇİMİ
G20	İNÇ ÖLÇÜ SİSTEMİ
G21	METRİK ÖLÇÜ SİSTEMİ
G28	REFERANS NOKTASINA DÖNÜŞ
G30	2. REFERANS NOKTASINA DÖNÜŞ
G31	ATLAMA FONKSİYONU
G40	TAKIM ÇAPI ( D ) KOMPANZASYONU İPTALİ
G41	TAKIM ÇAPI ( D ) KOMPANZASYONU SOL
G42	TAKIM ÇAPI ( D ) KOMPANZASYONU SAĞ
G43	TAKIM BOYU  KOMPANZASYONU + YÖNDE
G44	TAKIM BOYU KOMPANZASYONU – YÖNDE
G49	TAKIM BOYU KOMPANZASYONU İPTALİ
G52	İŞ PARÇASI KORDİNATINI DEĞİŞTİRME VE İPTALİ
G54-G59	İŞ PARÇASI KORDİNAT SİSTEMİ TANIMLAMA
G65	KULLANICI PROGRAMI ( CUSTOM MACRO ) KOMUTU
G66	KULLANICI PROGRAMI ÇAĞIRMA
G67	KULLANICI PROGRAMI ÇAĞIRMA İPTALİ
G73	DERİN DELİK DELME ÇEVRİMİ – GAGALAYARAK
G74	TERS DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ
G76	DELİKTE ÇAP İŞLEME ( BÜYÜTME ) ÇEVRİMİ
G80	ÇEVRİM İPTALİ
G81	PUNTA AÇMA VE DELİK DELME ÇEVRİMİ
G82	DELİK DELME ÇEVRİMİ
G83	DERİN DELİK DELME ÇEVRİMİ – GAGALAYARAK
G84	DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ
G84.2	SABİT DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ ( RİGİD TAPPİNG )
G84.3	SABİT TERS DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ ( RİGİD TAPPİNG )
G85	ÇAP İŞLEME ÇEVRİMİ
G86	ÇAP İŞLEME ÇEVRİMİ
G87	TERSTEN ÇAP İŞLEME ÇEVRİMİ
G88	ÇAP İŞLEME ÇVRİMİ
G89	ÇAP İŞLEME ÇVRİMİ
G90	MUTLAK ÖLÇÜM
G91	ARTIMSAL ÖLÇÜM
G92	İŞ PARÇASI KORDİNATINI KAYDIRMA
G94	İLERLEME MİLİMETRE / DAKİKA
G95	İLERLEME MİLMETRE / DEVİR
G98	ÇEVRİMDE BAŞLANGIÇ – BİTİŞ EMNİYET NOKTASI
G99	ÇEVRİMDE BAŞLANGIÇ – BİTİŞ TANIMLANAN NOKTA

 

PROGRAMDA KULLANILAN HARFLERİN ANLAMI

 

S: DEVİR

 

F : İLERLEME

 

R : RADİUS VE PARÇAYA YAKLAŞMA EMNİYET MESAFESİ

 

T : TAKIM

 

Q : GAGALAMA MİKTARI

 

P : BEKLEME ZAMANI ( MİLİSANİYE ) VE ALT PROGRAM ÇAĞIRMA KODU

 

L : TEKRAR SAYISI

 

N : BLOK SATIR NUMARASI

 

H : TAKIM BOY OFFSET KODU

 

D : TAKIM ÇAP OFSET KODU

 

X, Y, Z : EKSEN BELİRLEME KODLARI

 

I, J, K : DAİRE MERKEZİ BELİRTME KODLARI

 

O : PROGRAM NO KODU